Akrilamid Nedir?

Akrilamid, moleküler formülü C₃H₅NO olan, beyaz ile renksiz arasında değişen kristal katı görünümünde, suda yüksek oranda çözünebilen organik bir bileşiktir. Kimyasal olarak bir vinil amid türevidir ve endüstriyel ölçekte poliakrilamid polimerlerinin üretiminde ana hammadde olarak kullanılır. Sentetik olarak üretilir ve yüksek reaktiviteye sahip olduğu için özellikle su arıtma, kağıt üretimi, madencilik ve petrol sondajı gibi birçok endüstriyel alanda tercih edilir.

Akrilamid, aynı zamanda yüksek sıcaklıkta pişirilen nişastalı gıdalarda (kızartma, fırınlama gibi) doğal olarak oluşabilen bir bileşiktir. Ancak endüstriyel kullanımda elde edilen akrilamid, kontrollü üretim koşullarında ve belirli saflık derecelerinde üretilir.

Kullanılan Diğer İsimleri Nelerdir?

• 2-Propenamid
• Akrilamid Monomer
• Akrilik Amid
• Akrilik Asit Amid
• Vinylamide
• Ethylenecarboxamide
• Prop-2-enamide
• Propenoik Asit Amid
• Acrylic Amide
• Etilen Karboksamid
• 79-06-1

Kimyasal Özellikleri Nelerdir?

Akrilamidin en belirgin kimyasal özellikleri aşağıdaki gibidir:

• Akrilamid Formülü: C₃H₅NO
• Molekül Ağırlığı: 71,08 g/mol
• Yoğunluk: 1,122 g/cm³ (25°C)
• Erime Noktası: 84-86 °C
• Kaynama Noktası: 125 °C
• Cas Numarası: 79-06-1
• Çözünürlük: Suda, etanolde ve metanolde yüksek oranda çözünür.
• Görünüm: Beyazdan renksize yakın, kokusuz kristal veya granül form
• Reaktivite: Polimerleşmeye yatkındır; ısı, ışık veya radikal başlatıcılar ile polimerleşebilir.

Akrilamid, serbest radikal polimerizasyon tepkimesi ile poliakrilamid haline dönüştürülerek birçok endüstriyel proseste kullanılmaktadır. Nem çekici özelliğe sahiptir ve yüksek saflıkta üretildiğinde stabil bir depolama ömrüne sahiptir.

Akrilamid Uygulama Alanları Nerelerdir?

Akrilamid çok geniş bir yelpazede kullanılan önemli bir endüstriyel hammaddedir. Başlıca kullanım alanları şunlardır:

• Su Arıtma ve Atık Su Yönetimi: Poliakrilamid türevleri flokülant olarak kullanılır. Su içerisindeki askıda katı maddeleri çöktürerek suyun berraklaşmasını sağlar. Belediye arıtma tesislerinden endüstriyel atık su tesislerine kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir.
• Kağıt Endüstrisi: Kağıt hamurunda lif bağlanmasını iyileştirmek, mukavemeti artırmak ve dolgu maddelerinin homojen dağılmasını sağlamak amacıyla kullanılır.
• Petrol ve Doğal Gaz Sektörü: Petrol sondaj sıvılarında viskozite düzenleyici ve su akışkanlığını kontrol edici madde olarak yer alır.
• Madencilik: Cevher zenginleştirme ve minerallerin ayrıştırılması işlemlerinde flokülant olarak görev yapar.
• Tekstil Endüstrisi: Kumaş apreleme, baskı pastaları ve boyama süreçlerinde kıvamlaştırıcı ve bağlayıcı olarak kullanılır.
• Kozmetik ve Kişisel Bakım: Saç jöleleri, kremler ve losyonlarda polimer yapıcı ajan olarak formüllere eklenebilir.
• İnşaat ve Zemin Stabilizasyonu: Toprak stabilizasyonu ve tünel kazılarında su geçirgenliğini azaltmak için poliakrilamid formlarından faydalanılır.
• Laboratuvar ve Biyoteknoloji: Elektroforez jellerinde (özellikle PAGE – Polyacrylamide Gel Electrophoresis) protein ve DNA analizlerinde yaygın şekilde kullanılır.
• Gıda Araştırmaları: Yüksek sıcaklıkta pişirme sırasında doğal olarak oluşan akrilamid miktarının belirlenmesi için referans standart madde olarak kullanılır.

En Çok Kullanım Alanı Neresidir?

En yaygın kullanım alanları arasında su arıtma, kağıt üretimi ve petrol sondaj sektörü bulunmaktadır. Bu alanlarda akrilamid türevleri yüksek verimlilik sağladığı için endüstriyel ölçekte büyük hacimlerde tüketilmektedir.

Fiyat ve Satışını Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Akrilamid fiyatları, üretiminde kullanılan hammaddelerin (özellikle akrilonitril) fiyat dalgalanmalarından doğrudan etkilenir. Bunun dışında:

• Arz-Talep Dengesi: Su arıtma ve madencilik gibi sektörlerdeki talep artışı fiyatı yukarı çekebilir.
• Nakliye ve Lojistik: Kimyasal maddelerin güvenli taşınması için özel ambalajlama ve taşıma gereksinimleri maliyetleri artırabilir.
• Üretim Maliyetleri: Enerji fiyatları, işçilik maliyetleri ve üretim teknolojilerindeki gelişmeler fiyat üzerinde belirleyicidir.
• Çevre ve Güvenlik Mevzuatı: Akrilamid, belirli toksikolojik riskler taşıdığı için üretim, depolama ve kullanımda sıkı düzenlemelere tabidir. Bu düzenlemeler maliyetleri etkileyebilir.
• Küresel Ekonomik Durum: Hammadde ithalatında döviz kurları fiyat değişiminde önemli rol oynar.

Akrilamid, uluslararası standartlara uygun, sızdırmaz ve ışık almayan ambalajlarda satışa sunulur. Paketleme seçenekleri genellikle 1 kg’lık laboratuvar ambalajlarından 1000 kg’lık endüstriyel big-bag torbalara kadar değişir. Ambalajsız satışı yapılmamaktadır.